Studentski trg je najstariji beogradski trg koji se prostire na potezu od ulice Vase Čarapića do Uzun-Mirkove, a u okviru njega se nalazi i dobro poznati Univerzitetski park.
Istorijski podaci govore da se na tom prostoru još od 1688. godine pa sve do kraja 60-ih godina 19. veka nalazilo tursko groblje. Groblje je ostalo čak i kada je na ovom mestu otvoreno prvo beogradsko “pazarište” tj. Velika pijaca, 1824. godine. Četrdeset jednu godinu, pijaca je bila smeštena tik uz groblje koje biva prekopano tek dve godine po izgradnji Kapetan Mišinog zdanja 1865. godine.
Velika pijaca je bila centar trgovine, dok je Ulica Vase Čarapića važila za čaršiju u kojoj su sa obe strane bili smešteni brojni turski dućani. U okolini pijace, mahom u liniji sa današnjom zgradom Kapetan Mišinog zdanja, podignuto je više objekata koji su se isticali svojom građevinskom solidnošću i javnim značajem.
U period između 1872. i 1896. godine ovaj prostor je nazivan Veliki trg, a od tada pa sve do 1946. godine nosio je naziv Kraljev trg, da bi do danas, već 60 godina nosio naziv Studentski (Akademski) trg.
Na današnjem platou ispred Filozofskog fakulteta, nalazio se Turski han iz 18. veka. Han je imao podrum, prizemlje i sprat, a pred njim su bila pobijena četiri stuba sa alkama za koje su se privezivali konji. 80-ih godina 19. veka ovo zdanje biva prepravljeno i adaptirano da bi u njega bio useljen hotel “Imperijal”, koji je radio i postojao sve do 1968.godine. Da je i dan danas sačuvana, ova zgrada bi svakako predstavljala jedan redak i vredan arhitektonski spomenik Beograda iz 18. veka. Godine 1994. na ovom mestu je podignut spomenik jednom od naših najvećih mislilaca i pesnika – Petru II Petroviću Njegošu.
Na mestu zgrade današnjeg Filološkog fakulteta, i na uglu sa Ulicom 1300 kaplara, nalazila se omanja zgrada, u kojoj je pre nego što je preuzeo presto, živeo knez Aleksandar Karađorđević. U toj kući rođen je budući kralj Petar I Karađordević po kome je i ulica u neposrednoj blizini dobila ime.
Na istom potezu, bliže Kalemegdanskom parku, u drugoj polovini 19. veka, podignut je hotel “Srpska kruna”, najmoderniji i najreprezentativniji hotel tog perioda u Beogradu. Nakon bombardovanja Beograda 6. aprila 1941, kada je uništena zgrada Narodne biblioteke, prestala je i funkcija “Srpske krune” kao ugostiteljskog objekta i od tada se u zgradi nalazi Biblioteka grada Beograda.
Na uglu današnje Višnjićeve i Braće Jugovića, nalazila se Kizlar-agina džamija koja je 1875. godine srušena, dok se Šejh-Mustafino turbe (mauzolej) iz poslednje četvrtine 18. veka, zadržao i dan danas, kao jedina preostala istorijska retkost onoga doba.
Na dodiru današnje Vasine i Studentskog trga, nalazila se kafana “Rajić”, poznata po tome što je već oko 1860. godine prva imala u ponudi, do tada potpuno nepoznat kulinarski tursko-leskovački specijalitet – ćevapčiće.
Na gornjoj strani današnjeg parka, odmah do Turskog hana, kako je već pomenuto, 1863. izgrađeno je Kapetan Mišino zdanje, najveća i najdopadljivija zgrada Beograda toga vremena.
Ova građevina, po želji zadužbinara Miše Anastasijevića, zaveštana je “Za smeštaj učbenih i prosvetnih zavoda kao što su: Licej, Narodna biblioteka, Narodni muzej, po vremenu Narodni univerzitet itd. “.
Sedište današnjeg Beogradskog univerziteta, inače nekadašnja Velika škola imala je značajnu reputaciju, ne samo u Kneževini (Kraljevini) Srbiji, nego i u evropskim razmerama.
O akademskoj tišini i kultivisanom prostoru ispred Kapetan Mišinog zdanja, nije moglo biti reči, jer je sam ambijent pijačne vreve propraćen konstantnim zveketima starih fijakera remetio “školsku mladež”. Stoga je već 1867. godine planom rekonstrukcije predloženo da se pijaca ispred zdanja ukloni i na njenom mestu načini park.
Odmah po oslobođenju od Turaka, teren Velike pijace je iznivelisan i zaravnjen, i tom prilikom prosečene su i pravolinijske staze. U središte novonastalog parka postavljen je spomenik srpskom lekaru, naučniku, botaničaru i prvom predsedniku Srpske kraljevske akademije – Josifu Pančiću, po kome je ovaj park jedno vreme i nosio naziv – “Pančićev park”. Spomenik je postavljen 1897. godine i ima status spomenika kulture. Rad je vajara Đorđa Jovanovića, jednog od prvih domaćih školovanih vajara.
Od 1914. godine u parku se nalazi i spomenik posvećen srpskom prosvetitelju i reformatoru – Dositeju Obradoviću, rad vajara Rudolfa Valdeca.
I pored izgradnje parka i uvođenja tramvajske okretnice, deo pijačnog prostora se neko vreme zadržao zahvaljujući stečenoj reputaciji i navikama Beograđana, ali je uveliko bio smanjen i početkom 20. veka bio sveden samo na trotoare i manji prostor ispred zgrade Univerziteta.
Pijaca je konačno izmeštena u Jovanovu ulicu 1926. godine, ali danas više ne postoji. Posle rata, uloženi su napori za brzu obnovu visokoškolske nastave, podignut je Novi univerzitet (1922), danas Filološki fakultet.
1932. godine sagrađena je zgrada Kolarčevog narodnog univerziteta, osnovana sredstvima Ilije Milosavljevića Kolarca. “Kolarac” svoj kulturni zenit doživljava u prvim posleratnim godinama izrastavši u značajnu koncertnu poslovnicu i javnu tribinu.
Godine 1934, na mestu nekadašnje kafane “Ujedinjenje” podignuta je zgrada Beogradske berze ili Trgovinska komora (danas Etnografski muzej).
Na mestu stare “Glavnjače”, zgrade glavnog beogradskog zatvora iz 19.veka, podignut je 1954. godine Hemijski institut, tj. Prirodno-matematički fakultet.
U samom parku, kao treća u nizu skulptura na ovom prostoru, 1994. godine, postavljen je spomenik utemeljivaču srpske geografije – Jovanu Cvijiću, rad vajara Ota Loga.
Ako niste do sada, zapratite našu Lifehacker.rs FB stranicu.
